ఉప రాష్ట్రపతి పదవికి అనూహ్య రాజీనామా చేసిన జగదీప్ ధనఖడ్....

ఉప రాష్ట్రపతి పదవికి అనూహ్య రాజీనామా చేసిన జగదీప్ ధనఖడ్....

ఉపరాష్ట్రపతి జగదీప్ ధన్ ఖడ్ జూలై 21న రాత్రి తన పదవికి రాజీనామా చేశారు. ఆయన తన రాజీనామా లేఖను రాష్ట్రపతి ద్రౌపది ముర్ముకు పంపారు.

పార్లమెంటు వర్షాకాల సమావేశాలు ప్రారంభమైన మొదటి రోజే ఈ రాజీనామా జరగడం గమనార్హం.

రాజీనామా కారణం మరియు ప్రక్రియ:

ఆర్టికల్ 67(ఎ) ప్రకారం: జగదీప్ ధన్ ఖడ్ తన రాజీనామా లేఖలో ఆరోగ్య కారణాలను పేర్కొంటూ, రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 67(ఎ)ని అనుసరించి పదవి నుంచి వైదొలుగుతున్నట్లు తెలిపారు.

పదవీకాలం మరియు పూర్వ చరిత్ర:

మిగిలిన పదవీకాలం: జగదీప్ ధన్ ఖడ్ 2022 ఆగస్టు 11న ఉపరాష్ట్రపతిగా బాధ్యతలు చేపట్టారు. ఆయన ఐదేళ్ల పదవీకాలం 2027 ఆగస్టు వరకు ఉండాల్సి ఉంది. అంటే ఆయన దాదాపు రెండు సంవత్సరాల 344 రోజుల ముందుగానే తన పదవి నుంచి వైదొలిగారు.

చారిత్రక ప్రాముఖ్యత: స్వతంత్ర భారతదేశ చరిత్రలో ఉపరాష్ట్రపతి తన పదవీకాలం ముగియకముందే రాజీనామా చేయడం ఇది మూడోసారి. గతంలో వి.వి. గిరి మరియు ఆర్. వెంకట్రామన్ కూడా రాష్ట్రపతి ఎన్నికల్లో పోటీ చేయడానికి ఉపరాష్ట్రపతి పదవికి రాజీనామా చేశారు.

రాజీనామా అనంతర రాజ్యాంగ పరిణామాలు:

రాజ్యసభకు తాత్కాలిక ఛైర్మన్: ఉపరాష్ట్రపతి పదవి ఖాళీ అవ్వడంతో రాజ్యసభ ఛైర్మన్ పదవి కూడా ఖాళీ అయింది. భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 64 ప్రకారం ఉపరాష్ట్రపతి రాజ్యసభకు ఎక్స్-అఫీషియో ఛైర్మన్గా ఉంటారు. ఉపరాష్ట్రపతి పదవి ఖాళీ అయినప్పుడు రాజ్యసభకు డిప్యూటీ ఛైర్మన్ అయిన జేడీయూ నాయకుడు హరివంశ్ నారాయణ్ సింగ్ తాత్కాలికంగా ఛైర్మన్ బాధ్యతలను నిర్వహిస్తారు.

భారత రాజ్యాంగం ప్రకారం, ఉపరాష్ట్రపతి దేశంలో రెండవ అత్యున్నత రాజ్యాంగ పదవి. ఇది అమెరికా ఉపరాష్ట్రపతి పదవిని పోలి ఉంటుంది.

ముఖ్యమైన రాజ్యాంగ నిబంధనలు:

ఆర్టికల్ 63 (భారతదేశానికి ఉపరాష్ట్రపతి): భారతదేశానికి ఒక ఉపరాష్ట్రపతి ఉంటారని ఈ ఆర్టికల్ పేర్కొంటుంది.

ఆర్టికల్ 64 (రాజ్యసభకు ఎక్స్-అఫీషియో ఛైర్మన్): ఉపరాష్ట్రపతి రాజ్యసభకు పదవీరీత్యా (Ex-officio) ఛైర్మన్గా వ్యవహరిస్తారు. ఇది ఉపరాష్ట్రపతి యొక్క ప్రధాన విధి. రాజ్యసభలో ఏదైనా బిల్లుపై ఓట్లు సమానంగా వచ్చినప్పుడు మాత్రమే అంటే టై అయినప్పుడు, ఉపరాష్ట్రపతి తన నిర్ణాయక ఓటును వేయవచ్చు.

ఆర్టికల్ 65 (రాష్ట్రపతిగా విధులు): రాష్ట్రపతి పదవి ఖాళీ అయినప్పుడు (మరణం, రాజీనామా, తొలగింపు

లేదా ఇతర కారణాల వల్ల) కొత్త రాష్ట్రపతి ఎన్నికై పదవిలోకి వచ్చే వరకు ఉపరాష్ట్రపతి రాష్ట్రపతిగా వ్యవహరిస్తారు. రాష్ట్రపతి విదేశీ పర్యటనలో ఉన్నప్పుడు లేదా అనారోగ్యం కారణంగా తన విధులను నిర్వర్తించలేనప్పుడు కూడా ఉపరాష్ట్రపతి రాష్ట్రపతి బాధ్యతలను నిర్వహిస్తారు. ఈ సమయంలో ఉపరాష్ట్రపతికి రాష్ట్రపతికి ఉన్న అధికారాలు, జీతం మరియు భత్యాలు వర్తిస్తాయి.

ఆర్టికల్ 66 (ఉపరాష్ట్రపతి ఎన్నిక):

ఉపరాష్ట్రపతిని పార్లమెంటు ఉభయ సభల (లోకసభ మరియు రాజ్యసభ) సభ్యులతో కూడిన ఎలక్టోరల్ కాలేజీ ఎన్నుకుంటుంది. ఇందులో రాష్ట్ర శాసనసభ సభ్యులకు ఓటు హక్కు ఉండదు.

ఈ ఎన్నిక "అనుపాత ప్రాతినిధ్య వ్యవస్థ" ఆధారంగా "సింగిల్ ట్రాన్స్ఫరబుల్ ఓటు" పద్ధతిని ఉపయోగించి "రహస్య బ్యాలెట్" ద్వారా జరుగుతుంది.

అర్హతలు:

భారతదేశ పౌరుడై ఉండాలి.

35 సంవత్సరాలు నిండి ఉండాలి.

రాజ్యసభ సభ్యుడిగా ఎన్నిక కావడానికి అర్హతలు కలిగి ఉండాలి.

కేంద్ర లేదా రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల కింద లేదా ఏదైనా స్థానిక లేదా ఇతర అధికారం కింద లాభదాయకమైన పదవిలో ఉండకూడదు.

ఆర్టికల్ 67 (ఉపరాష్ట్రపతి పదవీకాలం):

ఉపరాష్ట్రపతి పదవిలోకి వచ్చిన తేదీ నుండి ఐదు సంవత్సరాల కాలానికి పదవిలో ఉంటారు.

రాజీనామా (ఆర్టికల్ 67(ఎ)): ఉపరాష్ట్రపతి తన స్వంత చేతితో రాష్ట్రపతిని ఉద్దేశించి రాసిన లేఖ ద్వారా తన పదవికి రాజీనామా చేయవచ్చు. ఈ రాజీనామా తక్షణమే అమలులోకి వస్తుంది.

తొలగింపు (ఆర్టికల్ 67(బి)): రాజ్యసభలో అప్పటి సభ సభ్యులందరిలో ఎక్కువ మంది ఆమోదించిన తీర్మానం

(Effective Majority) ద్వారా ఉపరాష్ట్రపతిని తొలగించవచ్చు. ఈ తీర్మానానికి లోక్సభ కూడా సాధారణ మెజారిటీతో (Simple Majority) ఆమోదం తెలపాలి. అయితే అలాంటి తీర్మానాన్ని ప్రవేశ పెట్టడానికి కనీసం 14 రోజుల ముందు నోటీసు ఇవ్వాలి. రాజ్యాంగం తొలగింపుకు నిర్దిష్ట కారణాలను పేర్కొనలేదు.

కొత్త ఉపరాష్ట్రపతి ఎన్నికై పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించే వరకు ఉపరాష్ట్రపతి పదవిలో కొనసాగవచ్చు.

ఆర్టికల్ 68 (ఉపరాష్ట్రపతి కార్యాలయంలో ఖాళీని భర్తీ చేయడం):

మరణం, రాజీనామా, తొలగింపు లేదా ఇతర కారణాల వల్ల ఉపరాష్ట్రపతి పదవి ఖాళీ అయితే, ఆ ఖాళీని వీలైనంత త్వరగా భర్తీ చేయడానికి ఎన్నికను నిర్వహించాలి.

కొత్తగా ఎన్నికైన వ్యక్తి పూర్తి ఐదేళ్ల కాలానికి పదవిలో కొనసాగుతారు.

ఆర్టికల్ 69 (ఉపరాష్ట్రపతి ప్రమాణం): ఉపరాష్ట్రపతి రాష్ట్రపతి సమక్షంలో లేదా రాష్ట్రపతి నియమించిన వ్యక్తి సమక్షంలో ప్రమాణం చేస్తారు.

ఆర్టికల్ 70 (ఇతర ఆకస్మిక పరిస్థితులలో రాష్ట్రపతి విధులను నిర్వర్తించడం): రాష్ట్రపతి విధులు నిర్వర్తించలేని

కొన్ని ఆకస్మిక పరిస్థితులలో ఉపరాష్ట్రపతి ఎలా వ్యవహరించాలి అని ఈ ఆర్టికల్ చెబుతుంది.

ఆర్టికల్ 71 (ఉపరాష్ట్రపతి ఎన్నికలకు సంబంధించిన వివాదాలు): ఉపరాష్ట్రపతి ఎన్నికకు సంబంధించిన

ఏవైనా సందేహాలు లేదా వివాదాలు సుప్రీంకోర్టు ద్వారా పరిష్కరించబడతాయి. సుప్రీంకోర్టు నిర్ణయం అంతిమమైనది.