స్వచ్ఛవాయు సర్వేక్షణ్ 2025 అవార్డులు: ఇందౌర్ మొదటి స్థానం, హైదరాబాద్ 22వ ర్యాంక్...
స్వచ్ఛవాయు సర్వేక్షణ్ 2025 అవార్డులు: ఇందౌర్ మొదటి స్థానం, హైదరాబాద్ 22వ ర్యాంక్...
కేంద్ర పర్యావరణ, అటవీ మరియు వాతావరణ మార్పుల మంత్రిత్వ శాఖ (MOEFCC) 'స్వచ్ఛవాయు సర్వేక్షణ్' 2025 అవార్డులను ప్రకటించింది. ఈ సర్వే నగరాల్లోని వాయు కాలుష్యాన్ని తగ్గించడానికి తీసుకున్న చర్యలను బట్టి వాటికి ర్యాంకులను ఇస్తుంది. ఈ సర్వే ప్రాథమికంగా కేంద్ర ప్రభుత్వ జాతీయ స్వచ్ఛవాయు కార్యక్రమం (NCAP) అమలును అంచనా వేస్తుంది.
పర్యావరణ, అటవీ మరియు వాతావరణ మార్పుల మంత్రిత్వ శాఖ (MOEFCC) 'అంతర్జాతీయ స్వచ్ఛ వాయువు దినోత్సవం' (INTERNATIONAL DAY OF CLEAN AIR FOR BLUE SKIES), అంటే సెప్టెంబర్ 7న ఈ అవార్డులను ప్రకటించింది.
జాతీయ ర్యాంకింగ్స్ (10 లక్షల కంటే ఎక్కువ జనాభా గల నగరాలు):
మొదటి స్థానం: ఇందౌర్, మధ్యప్రదేశ్.
రెండో స్థానం: జబల్పూర్, మధ్యప్రదేశ్.
మూడో స్థానం: ఆగ్రా, ఉత్తరప్రదేశ్.
హైదరాబాద్ ర్యాంక్: హైదరాబాద్ 22వ స్థానంలో నిలిచింది.
3 లక్షల లోపు జనాభా గల పట్టణాలు: ఈ విభాగంలో తెలంగాణలోని నల్గొండ 13వ ర్యాంకు మరియు సంగారెడ్డి 17వ ర్యాంకు సాధించాయి.
ఈ ర్యాంకింగ్లు నగరాలు తమ వాయు నాణ్యతను మెరుగుపరచడంలో ఎంత సమర్థవంతంగా పనిచేస్తున్నాయో తెలియజేస్తాయి.
జాతీయ స్వచ్ఛవాయు కార్యక్రమం (NCAP):
స్వచ్ఛవాయు సర్వేక్షణ్ వెనుక ఉన్న ప్రధాన కార్యక్రమం జాతీయ స్వచ్ఛవాయు కార్యక్రమం (NATIONAL CLEAN AIR PROGRAMME - NCAP). సంబంధించిన ముఖ్యమైన ప్రభుత్వ పథకం.
ప్రారంభం: ఇది 2019లో పర్యావరణ, అటవీ మరియు వాతావరణ మార్పుల మంత్రిత్వ శాఖ (MOEFCC) ద్వారా ప్రారంభించబడింది.
లక్ష్యం: NCAP ఒక దీర్ఘకాలిక, జాతీయ స్థాయి కార్యక్రమం. దీని ప్రధాన లక్ష్యం 2024 నాటికి వాయు కాలుష్యాన్ని 20-30% తగ్గించడం, 2017ను ప్రామాణిక సంవత్సరంగా తీసుకుని. దీని ప్రధాన ఉద్దేశ్యం PM2.5 మరియు PM10 వంటి సూక్ష్మ కణాల కాలుష్యాన్ని తగ్గించడం. అయితే, 2022లో ఈ లక్ష్యాన్ని 2026 నాటికి 40%కి పెంచారు.
లక్షిత నగరాలు: ఈ కార్యక్రమం కింద దేశవ్యాప్తంగా జాతీయ వాయు నాణ్యత ప్రమాణాలను అందుకోవడంలో విఫలమైన 131 నాన్-అటెయిన్మెంట్ నగరాలను గుర్తించారు. హైదరాబాద్ కూడా ఈ జాబితాలో ఉంది.
విధానం: గాలి నాణ్యతను పర్యవేక్షించడం, కాలుష్య కారకాలను గుర్తించడం మరియు వాటిని నియంత్రించడానికి సమగ్ర కార్యాచరణ ప్రణాళికలను రూపొందించడంపై NCAP దృష్టి సారిస్తుంది. ఇందులో రాష్ట్ర కాలుష్య నియంత్రణ బోర్డులు మరియు వివిధ కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖల సమన్వయం ఉంటుంది
2.ప్రధాన వాయు కాలుష్య కారకాలు మరియు వాటి ప్రభావాలు:
(PARTICULATE MATTER - PM2.5 & PM10): 2 సూక్ష్మ కణాలు అతి చిన్న కణాలు, వీటిని మైక్రోమీటర్లలో కొలుస్తారు. పరిశ్రమలు, వాహనాలు, నిర్మాణ పనులు, వ్యవసాయ వ్యర్థాలను కాల్చడం వంటి వాటి నుంచి ఇవి వెలువడతాయి. PM2.5 (2.5 మైక్రోమీటర్ల కంటే తక్కువ వ్యాసం గలవి) ఊపిరితిత్తులలోకి మరియు రక్తప్రవాహంలోకి సులభంగా ప్రవేశించి శ్వాసకోశ, గుండె సంబంధిత తీవ్ర ఆరోగ్య సమస్యలకు కారణమవుతాయి.
సల్ఫర్ డయాక్సైడ్ (SO2) మరియు నైట్రోజన్ ఆక్సైడ్లు (NOX): ఇవి థర్మల్ పవర్ ప్లాంట్లు, వాహనాల నుండి విడుదలయ్యే ప్రధాన కాలుష్య కారకాలు. ఈ వాయువులు వాతావరణంలోని నీటితో చర్య జరిపి ఆమ్ల వర్షానికి (ACID RAIN) దారితీస్తాయి. ఆమ్ల వర్షం పర్యావరణానికి, పంటలకు మరియు చారిత్రక కట్టడాలకు హాని కలిగిస్తుంది.
భూస్థాయి ఓజోన్ (GROUND-LEVEL OZONE - 03): ఇది వాతావరణంలో సహజంగా లభించే ఓజోన్ పొరలా కాకుండా, భూమికి దగ్గరగా ఏర్పడే ఒక ద్వితీయ కాలుష్య కారకం. సూర్యరశ్మి సమక్షంలో NOX మరియు వోలటైల్ ఆర్గానిక్ కాంపౌండ్స్ (VOCS) చర్యల వల్ల ఇది ఏర్పడుతుంది. ఇది శ్వాసకోశ వ్యవస్థపై తీవ్ర ప్రభావం చూపుతుంది, ఆస్తమా, బ్రాంకైటిస్ వంటి సమస్యలకు దారితీస్తుంది.